„Wszystkiego, co naprawdę warto wiedzieć nauczyłem się w przedszkolu”
Robert Fulghum (filozof)
Adaptacja to przystosowanie się do nowego środowiska społecznego, sytuacji i warunków. Moment pójścia do przedszkola jest bardzo ważnym wydarzeniem – dla dziecka to nowe, nieznane środowisko. Otoczone dotychczas troską i uwagą rodziny nagle znajduje się w miejscu, gdzie wszystko jest obce, inne: przedmioty, osoby, rytm dnia. Niektóre dzieci są wówczas zaciekawione, inne niespokojne, niepewne, boją się zostać same bez rodziców. Zachwiane zostaje poczucie bezpieczeństwa.
Dziecko do roli przedszkolaka powinno być przygotowywane stopniowo, nie należy robić wszystkiego na raz, ma to być proces rozciągnięty w czasie, oswajanie z myślą o pójściu do przedszkola. Dziecko samo musi pokonywać kolejne etapy, rodzic ma je wspierać i wspomagać. Nawet jeśli dobrze przygotujemy dziecko to i tak ma ono prawo wyrażać sprzeciw i niezadowolenie z radykalnej zmiany jaka zaszła w jego życiu. Akceptacja tego bywa często bardzo trudna, ma różny przebieg i czas trwania.
Reakcje dzieci na nową sytuacje:
- Płacz – w ten sposób emocje znajdują ujście.
- Wycofanie – emocje nie znajdują ujścia, dziecko staje się apatyczne, smutne.
- Pozorna akceptacja.
- Zaburzenia funkcjonowania np.: zaburzenia snu, moczenie nocne, jąkanie.
- Agresja wobec innych dzieci lub dorosłych
W przygotowaniu dziecka do pobytu w przedszkolu pomogą:
- rozmowy o przedszkolu: ze znajomym dzieckiem, które lubi chodzić do przedszkola; rozmowy z dzieckiem by mogło oswoić się z myślą, że idzie do przedszkola i co to dla niego oznacza
- opowieści rodziców, jak to było, gdy oni chodzili do przedszkola;
- uświadomienie dziecku zalet przedszkola – wiele nowych koleżanek, kolegów do zabawy, dużo zabawek i zabaw, które zna nauczycielka, poznanie nowych piosenek i wierszyków;
- wspólne z dzieckiem kupowanie kapci i innych rzeczy potrzebnych przyszłemu przedszkolakowi
- ćwiczenie z dzieckiem czynności samoobsługowych – ubierania się, jedzenia, samodzielności podczas czynności higienicznych;
- przygotowanie wygodnego ubranie, tak by nie miało kłopotu przy wkładaniu, zapinaniu
- nie obiecywanie dziecku nagrody za to, że pójdzie do przedszkola
Pierwsze dni w przedszkolu – czyli o czym warto wiedzieć
- Rodzice muszą być pewni swojej decyzji o posłaniu dziecka do przedszkola. W obecności dziecka nie powinni poddawać w wątpliwość tego, czy dobrze czy źle robią. Dziecko momentalnie wyczuje nasze wahanie, co z pewnością nie pomoże mu w adaptacji.
- Mów pozytywnie o przedszkolu, ale nie idealizuj go zanadto. Przedstaw je jako przyjemne miejsce, w którym będzie spotykał się z rówieśnikami i uczył mnóstwa nowych rzeczy.
- Opowiedz dziecku o tym jak sam chodziłeś do przedszkola w dzieciństwie. Co wspominasz najmilej?
- Jeśli to możliwe, rozsądnym pomysłem, jest odprowadzanie dziecka w tych pierwszych dniach przez tatę z uwagi na mniejszą dozę emocjonalności, która często towarzyszy relacji z matką.
- Pozwól dziecku zabrać do przedszkola ukochanego misia lub inną zabawkę. Dzięki temu nie będzie się czuło osamotnione.
- Nie przedłużaj pożegnań i nie roztkliwiaj się przy dziecku.
- Nie zabieraj dziecka do domu, kiedy płacze przy rozstaniu. Jeśli zrobisz to chociaż raz, będzie wiedziało, że łzami można wszystko wymusić.
- Początkowo odbieraj dziecko wcześniej i stopniowo wydłużaj jego pobyt.
- Zapewniaj dziecko, że wrócisz po niego, podając porę przybycia, np. po obiedzie. Niezwykle istotne jest spełnianie tych umów od samego początku. To budzi zaufanie i dziecku łatwiej rozstać się z rodzicem, który każdorazowo przychodzi po niego w ustalonym czasie.
- Jeśli to możliwe przez początkowy okres nie przychodź po dziecko jako ostatni.
- Zadbaj o wygodne ubranie dziecka. Pozostaw w szafce w szatni dodatkowe ubrania na zmianę.
- Nie zmuszaj dziecka do tego by zawsze od razu opowiadało o tym, co wydarzyło się w przedszkolu. Z czasem maluch sam zacznie opowiadać o swoich przeżyciach.
- Warto nawiązać kontakt z wychowawcą grupy. Nauczyciel chętnie poinformuje rodzica o tym, jak dziecko zjadało posiłek, jak się zachowywało, jak radzi sobie podczas zabaw rówieśnikami.
- W żadnym wypadku nie straszmy dziecka przedszkolem, stosując ostrzeżenia typu: „Jak nie będziesz mnie słuchał, to w przedszkolu Cię nauczą” itp.
- Nastaw się pozytywnie – zarażaj dziecko optymizmem,
- Nie miej wyrzutów sumienia, że „zostawiasz” dziecko,
- Pamiętaj, że płacz jest normalną reakcją na zmianę i rozstanie, często nie trwa tak długo jak nam się wydaje,
- Nie poddawaj się po kilku pierwszych, „płaczliwych” dniach – trudne emocje w tych dniach są naturalne i trzeba je zaakceptować,
- Zaufaj wychowawcom przedszkolnym, którzy są specjalistami w swoim fachu,
- Skup się na korzyściach, które dzięki przedszkolu zyska Twoje dziecko
- Weź pod uwagę fakt, że rozłąka i tak kiedyś nastąpi – dziecko pójdzie do szkoły, a przygotowanie do niej zdobywa właśnie w przedszkolu.
- Pamiętaj! Każda zmiana daje szansę na rozwój. Zdobyte w przedszkolu doświadczenia są jedyne w swoim rodzaju. Grupa przedszkolna daje możliwość poznania podstawowych zasad życia w społeczności. Zasady obowiązujące w kontaktach z ludźmi musi poznać każdy i przedszkole bardzo się w tym przydaje.
Pamiętaj – żegnaj i witaj swoje dziecko zawsze z uśmiechem
W procesie adaptacji może pomóc maluchom poczytanie książek o przedszkolu. Do takich pozycji należą m.in.:
„O przedszkolu” Cz. Kulisiewicza
„Witajcie w przedszkolu” Ingrid Kellner, Jutta Garbert
„Poradnik Przedszkolaka” lub „Mój pierwszy dzień w przedszkolu” M. Chrzanowskiej.