Koordynacja wzrokowo-ruchowa jest to w najprostszym tłumaczeniu umiejętność łączenia tego, co widzi oko z tym, co wykonuje ręka (przeniesienie obrazu graficznego na ruch). Dobra koordynacja wzrokowo-ruchowa jest niezbędna do wykonywania wielu codziennych czynności takich jak: pisanie, rysowanie, manipulowanie, ćwiczenia gimnastyczne czy nawet ubieranie lub inne czynności samoobsługowe.
U dzieci w wieku przedszkolnym zaburzona koordynacja wzrokowo-ruchowa objawia się małą (słabą) precyzją ruchów i trudnościami w czasie wykonywania prostych zadań.
Dzieci z zaburzoną lub słabo rozwiniętą koordynacją wzrokowo-ruchową mają trudności w zakresie:
– ubierania się,
– prawidłowego chwytania i rzucania piłki,
– utrzymywania równowagi przy staniu na jednej nodze, skakania, przechodzenia przez przeszkody,
– posługiwania się podstawowymi narzędziami i przedmiotami codziennego użytku (wkładanie klucza do zamka, wiązania sznurowadeł, jedzenia)
– wykonywania prac plastycznych takich jak: rysowanie, wycinanie, wydzieranie, naklejanie,
– nauki pisania (utrzymywanie się w liniaturze zeszytu, silny nacisk ołówka lub długopisu – za silne napięcia mięśniowe),
– zabaw manipulacyjnych.
Propozycje ćwiczeń dla dzieci młodszych:
1. Układanie :
– układanie z koralików, klocków, mebli, pojazdów, drzew, roślin, budowli, figur;
– układanie z patyczków: płotów, drabin, domów, kwiatów;
– z tasiemki, z różnokolorowej wełny: dywaników, kilimków, frędzli;
– z elementów mozaiki geometrycznej- postaci ludzi i zwierząt;
– układanie z różnorodnych materiałów i elementów określonych scenek rodzajowych np. z liści, owoców, kory, giętkiego tworzywa.
2. Dobieranie do konturów figur geometrycznych takich samych figur i nałożenie na wzór (wszelkiego rodzaju układanki geometryczne, nakładanki).
3. Przedstawianie figur geometrycznych w zmienionych układach:
– układanie kompozycji figur geometrycznych wg wzoru i z pamięci;
– graficzne odtwarzanie kompozycji geometrycznych przy pomocy rysunku i stempli;
4. Malowanie:
– tworzenie i odwzorowywanie różnych kompozycji – szlaczków, prostych przedmiotów;
– kompozycji postaci człowieka, pojazdów, przedmiotów, domów;
– malowanie jednocześnie obydwoma rękami na dużym arkuszu przypiętym do tablicy lub podłogi;
– malowanie palcami na przemian ruchem spokojnym, swobodnym;
– zamalowywanie całej powierzchni kartki;
– malowanie palcem (na całej powierzchni różnokolorowych linii poziomych i pionowych);
– malowanie pędzlem linii prostych i łamanych, splątanych nici, kłębuszków, chmurek, zawijańców , linii ;
– malowanie pęczkiem waty – duże i małe chmury, kałuże itd.
– zamalowywanie dużych konturowych rysunków, przedmiotów;
– malowanie flamastrami – zamalowywanie określonym kolorem;
– zamalowywanie powierzchni konturów np. kwiatów, domów;
5. Rysowanie:
– rysowanie kredą na tablicy i dużych arkuszach rozłożonych na podłodze;
– kreślenie patykiem na mokrej, gęsto pokrytej farbą klejową powierzchni;
– rysowanie świecą, tuszem;
– rysowanie w rytm muzyki;
6. Wydzieranie/ wycinanie;
– łatwych kształtów np. pasków, piłek, baloników, kolorowych liści itp.
– kompozycja z kolorowych pasków, kół, kwadratów, prostokątów;
7. Stemplowanie:
– tworzenie różnych kompozycji – szlaczków;
– kompozycji postaci człowieka, pojazdów, przedmiotów, domów;
8. Ćwiczenia na materiale obrazkowym:
– układanki obrazkowe (stopniowanie trudności);
– układanie obrazka z części według wzoru;
– uzupełnianie brakującej części obrazka;
– dobieranie par jednakowych obrazków (dobieranki, loteryjki, domino obrazkowe),
– układanie ciągów powtarzających się klocków, zabawek, obrazków;
– rozpoznawanie zmian ilościowych i jakościowych w układach elementów – (zabawa ” Co się zmieniło?” „Co zmieniło miejsce” „Czego brakuje” „Czego za dużo”)
Propozycje ćwiczeń dla dzieci starszych
1. Ćwiczenia w marszu:
– marsz na palcach;
– marsz chodem bociana;
– marsz wokół sali z ćwiczeniem w reagowaniu na sygnał słowny: stój, naprzód;
2. Ćwiczenia w biegu:
– bieg z podskokami,
– przylot i odlot bocianów – bieg w określonym kierunku, poruszając się falistym ruchem z rozkrzyżowanymi ramionami;
3. Ćwiczenia na równoważni (zaczynamy od powierzchni płaskiej, aż do podwyższenia np.: ławeczka):
– chodzenie wolno do przodu;
– posuwanie się do tyłu;
– posuwanie się bokiem;
– obracanie się na ławeczce;
– przeskoki zawrotne;
4. Zabawy skoczne:
– tematyka dowolna;
– skoki jedno i obunóż;
– skoki przez przeszkody płaskie, aż do podwyższonych;
– skoki z przyborami;
5. Zabawy z woreczkami:
– rzucanie i chwyt woreczka obiema rękami;
– rzucanie i chwyt woreczka jedną ręką;
– rzucanie i chwytanie woreczka w ruchu itd.
6. Kreślenie dużych płynnych linii:
– palcem ( przyborem) w powietrzu;
– patykiem na piasku;
– kolorową kredą na tablicy, na asfalcie;
– kredkami na dużych arkuszach;
– farbami na większych płaszczyznach.
7. Obrysowywanie gotowych szablonów o prostych kształtach np. koło, kwadrat, romb, trójkąt;
8. Rysowanie szlaczków na kratkowanym papierze;
9. Rysowanie po konturach, łączenie punktów,
10. Malowanie palcami.
11. Łączenie kolorową kredką wyznaczonych punktów.
12. Zagadki rysunkowe.
13. Labirynty.
14. Wycinanki różnego typu.
15. Kopiowanie obrazków przez kalkę techniczną lub z użyciem pisaków sucho ścieralnych na folii;.
16. Lepienie z plasteliny, masy solnej, modeliny;
17. Gry zręcznościowe.
Aby ćwiczenia spełniły swoją rolę,
rodzice powinni przestrzegać następujących zasad:
– stosowane ćwiczenia muszą być różnorodne i urozmaicone,
– żadne ćwiczenie nie powinno trwać dłużej niż
10 minut,
– ćwiczenie należy przerwać w momencie,
gdy dziecko jest zmęczone, grymasi,
– w razie trudności dziecku należy
pomóc w wykonaniu ćwiczenia,
– zawsze należy ćwiczenia doprowadzać
do końca,
– ćwiczenia wymagają spokojnej, miłej
atmosfery bez popędzania, nerwów i podniesionego głosu;
– wykorzystywać należy naturalne
sytuacje w czasie codziennych zabaw, zajęć, spacerów lub czynności
porządkowych.
Literatura:
- Chmielewska E.: Zabawy logopedyczne i nie tylko. Poradnik dla nauczycieli i rodziców. Kielce, „MAC” 1996.
- Czajkowska I., Herda K.: Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne w szkole. Warszawa 1996 WSiP.