Często rodzice zastanawiają się jak wspierać rozwój mowy swojego dziecka. Co z nim ćwiczyć? Ale słowo <ćwiczenia> kojarzy się z obowiązkiem, z nakazem, że coś musimy wykonać. Tymczasem w rozwoju mowy ważny jest luz, bliskość rodzica, radość z przebywania ze sobą, poczucie bezpieczeństwa. Pamiętajcie, że ośrodki w mózgu odpowiedzialne za mowę i motorykę położone są blisko siebie. Gdy rozwijana jest u dziecka ogólna zdolność do planowania i realizowania sekwencji ruchowych, rozwija się również jego zdolność do wykonywania odpowiednich sekwencji ruchów narządów mowy.
Dlatego biegajcie, skaczcie, turlajcie się, czołgajcie się z dzieckiem, wykonujcie z nim ruchy naprzemienne. Można razem robić pajacyki, podskakiwać na jednej nodze, dotykać prawym łokciem do lewego kolana i odwrotnie, chodzić po rozłożonym sznurku, po murkach itd. Nie zapominajcie również o motoryce małej ( i znowu ośrodki odpowiedzialne za ruchy ręki znajdują się blisko ośrodków, które odpowiadają za ruchy narządów mowy ). Można z dziećmi kolorować, malować palcami, lepić z plasteliny, zgniatać palcami małe kulki papieru, nawlekać koraliki na sznurek, wycinać nożyczkami różne kształty.
Oto propozycje zabaw z dziećmi : ZABAWY ZE ZWIERZĘTAMI
- Zabawa artykulacyjna – wiersz „ KO, KO, KO, KWA KWA, KWA, kto mój język zna ? Ewy Stadtmuller. Rodzic czyta dziecku wiersz, zachęcając je wcześniej do aktywnego uzupełnienia jego treści.
Jestem mały poliglota,
bo rozumiem psa i kota,
ptasi język także znam
zaraz udowodnię wam.
Kotek miskę mleka miał.
Pyszne było – miauknął:
(miau, miau, miau)
Piesek też by pewnie chciał
szczeka głośno-
(hau, hau, hau)
Małej myszce ser się śni.
Piszczy cicho-
(pi, pi, pi)
Kurka znosi jajek sto
gdacze o tym:
(ko, ko, ko)
Kaczka śliczne piórka ma
kwacze dumnie-
(kwa, kwa, kwa)
Nad jeziorem żabek tłum
kumka sobie-
(kum, kum, kum)
jak to dobrze kumie, kumie
że ktoś po żabiemu umie.
Czytający chwali dziecko za prawidłowe uzupełnianie wiersza. Mówi, że jest poliglotą i objaśnia znaczenie tego słowa.
- Zabawa słowno- ruchowa : Głosy zwierząt
Rodzic zachęca dzieci do naśladowania odgłosów zwierząt przedstawionych na obrazkach, które wcześniej rozłożył na dywanie. Dzieci kolejno wybierają jeden obrazek. Nazywają przedstawione na nim zwierzątko i naśladują jego ruch i mowę. Kierujący zabawą powtarza wypowiedziane przez dziecko dźwięki, zwracając uwagę na odpowiednie ułożenie warg, języka czy zębów podczas artykulacji.
3. Zabawa słuchowo – ruchowa : Konie i krowy
Rodzic uderza klockiem o klocek- dziecko na ten dźwięk porusza się truchtem, wysoko unosząc kolana. Rży i „klaszcze” szerokim językiem o podniebienie, naśladując stukot końskich kopyt. Na dźwięk klaśnięcia w dłonie przez rodzica, dziecko wykonuje powolny trucht. Naśladuje żucie trawy, przesuwając żuchwą w różnych kierunkach, oraz muczy. Zmieniamy dźwięki kilkakrotnie.
4. Zagadki ortofoniczne – Czyje to głosy ?
Rodzic odtwarza nagrania głosów zwierząt lub sam je wypowiada. Pyta, czyj to głos. Po odgadnięciu przez dziecko zagadki powtarza dźwięk, przypominając o charakterystycznym dla niego układzie ust, języka czy zębów.
5.Zabawa oddechowa – Kolorowe piórka
Rodzic układa na dywanie kolorowe piórka ( papierowe lub naturalne ),
które zgubiły kurki. Prosi, by dziecko podniosło jedno z nich i ułożyło
na otwartej dłoni. Zadanie polega na przesunięciu dłoni do ust, krótkim
wdechu nosem i zdmuchnięciu piórka z dłoni powietrzem wydychanym
ustami. Ćwiczenie należy powtórzyć trzy razy. Następnie prowadzący prosi o
złapanie piórka i wykonanie krótkiego wdechu nosem oraz powolnego
wydechu ustami w taki sposób, by piórko jak najdłużej było odchylone od
pionu. Ćwiczenie należy powtórzyć trzy razy.
6.Zagadki bez fonii – Jakie zwierzątko naśladuje ?
Rodzic rozkłada na dywanie obrazki przedstawiające zwierzęta. Nie używając głosu, pokazuje za pomocą ułożenia warg, zębów i języka układ narządów mowy odpowiadający dźwiękom wydawanym przez różne zwierzęta. Zwraca uwagę na wyraźny układ artykulatorów. Prosi o przyglądanie się ruchom warg, języka i zębów oraz wskazanie obrazka, na którym znajduje się zwierzątko, którego odgłosy naśladuje. Po chwili proponuje, aby dziecko zadawało podobne zagadki. Przypomina o właściwym układzie narządów mowy
ZABAWY Z POJAZDAMI
- Zabawa ortofoniczna – Pojazdy uprzywilejowane
Dziecko ogląda samochody – zabawki lub obrazki przedstawiające pojazdy uprzywilejowane. Naśladuje sygnały alarmowe, wymawiając połączenia samogłosek ( karetka pogotowia: e-o, straż pożarna: a-o, policja: i-u ). Rodzic zwraca uwagę na ich wyrazistą wymowę.
- Zabawa słuchowo-ruchowa – Samochody
Rodzic ustala, jakie odgłosy można usłyszeć na ulicy i demonstruje je ( samochód rozpędza się – motorek wargami, klakson pipiip itd. ). Następnie daje dziecku do ręki różne pojazdy. Dziecko porusza się po pokoju, naśladując odgłosy pojazdów. Jeśli prowadzący pokaże czerwony lizak, musi się zatrzymać, zielony – może bezpiecznie poruszać się. Na określony dźwięk staje się pojazdem uprzywilejowanym i naśladuje odpowiedni sygnał alarmowy.
- Zabawa słuchowa – Skąd słychać?
Rodzic zasłania dziecku oczy chustą i prosi je, aby stanęło .Następnie naśladuje pojazd z różnych miejsc w pokoju a dziecko musi wskazać kierunek, z którego dochodzi głos i rozpoznać pojazd.
- Zabawa słuchowo- ruchowa – garaż.
Rodzic rozdaje dzieciom samochody. Ustala, że uczestnicy zabawy będą naśladować pojazdy w ruchu ulicznym. Rozkłada na podłodze kartki – po jednej dla każdego dziecka. Mówi, że są to garaże, do których na określony sygnał np. dźwięk dzwonka, wjeżdżają samochody. Po każdej kolejce zabiera jedną kartkę. Dziecko, które nie znajdzie dla siebie garażu kończy grę.
WIOSNA
1.Gimnastyka narządów mowy -Poszukiwanie wiosny
Rodzic poleca aby dziecko wykonywało określone czynności a sam wypowiada tekst: „ Zbliża się wiosna. Za oknem słychać śpiew ptaków ( dziecko naśladuje głosy ptaków ). Języczek wybrał się do lasu na poszukiwanie wiosny. Jechał na koniu ( dziecko kląska ). Na łące zobaczył bociany ( wymawia kle, kle ). Zatrzymał się na polanie ( dziecko wymawia prrr ). Zsiadł z konia, rozejrzał się wokół ( dziecko oblizuje wargi ruchem okrężnym ). Świeciło słońce, wiał wiatr ( dziecko wykonuje wdech nosem i długo wydycha ustami ). Na polanie zakwitły wiosenne kwiaty ( dziecko wdycha powietrze nosem i wydycha ustami ). Języczek pochylił się i powąchał kwiaty i kichnął ( dziecko kicha wypowiadając apsik! ). Zrobiło się późno, wsiadł na konia i pogalopował do domu ( dziecko kląska ).”
2.Zabawa ruchowo-oddechowa
Dziecko delikatnie dmucha na papierowe trawki naśladując wiosenny wiatr.
3.Zabawa słuchowo-artykulacyjna – porządkowanie zbioru
Rodzic układa na dywanie obrazki przedstawiające szafę, kosz, zagrodę. Podaje dziecku obrazek koszuli ,spodni itp.- dziecko mówi co widzi na obrazku i dopasowuje do szafy. Rodzic podaje obrazek krowy, konia ,psa itp. a dziecko nazywa i kładzie do zagrody. Rodzic podaje obrazek ogórka, cebuli a dziecko nazywa i wkłada do kosza. Na koniec utrwala z dzieckiem utworzone zbiory ( ubrania, warzywa, zwierzęta ).
4.Zabawa ruchowa – robimy porządki
Dziecko ilustruje przy pomocy ruchów ciała i gestów jedną z czynności:
– mycie okien
– sprzątanie odkurzaczem
– wycieranie kurzu
– sprzątanie szczotką
– wyrzucanie śmieci
– trzepanie dywanów
5.Zabawa relaksacyjna – odpoczynek
Dziecko kładzie się na dywanie i przy spokojnej, relaksacyjnej muzyce odpoczywa po wiosennych porządkach. Rodzic zwraca uwagę na prawidłowy tor oddechowy.
Przyjemnej zabawy z dziećmi — logopeda Irena Pacześna.
Bibliografia:
Sprawka R., Graban J. „ Logopedyczne zabawy grupowe dla dzieci od 4 – 7 lat”