W jamie ustnej występują dwa wędzidełka: wargowe i podjęzykowe. W prawidłowej pracy języka szczególną rolę odgrywa wędzidełko podjęzykowe. „ Jest to miękki twór włóknisty, pokryty błoną śluzową, łączący w linii środkowej dolną powierzchnię języka z dnem jamy ustnej ‘’. Czasami zdarza się, że jest zbyt krótkie ( ankyloglosja ) i wtedy ogranicza ruch języka i nieprawidłową realizację takich głosek jak: t, d, n, l, r, sz, ż, cz, dż, których wymowa wymaga uniesienia czubka języka do górnego wałka dziąsłowego.
Skrócone wędzidełko podjęzykowe prowadzi do:
– zaburzenia ssania
– nieprawidłowego połykania i żucia
– nadmiernego ślinienia
– rozwoju chorób przyzębia
– wad zgryzu ( np.: zgryz otwarty )
– wad mowy takich jak: seplenienie międzyzębowe, rotacyzm.
Jak rozpoznać, że dziecko ma zbyt krótkie wędzidełko podjęzykowe?
U niemowląt problem skróconego wędzidełka można zaobserwować już podczas pierwszych prób karmienia piersią. Maluch unosi językiem brodawkę , dociska ją do wałka dziąsłowego, wytłacza z niej pokarm i przesuwa go do połknięcia. Krótkie wędzidełko uniemożliwia sprawne pobranie pokarmu, ssanie jest wtedy nieefektywne, dziecko często płacze podczas karmienia i może słabiej przybierać na wadze. W przypadku dzieci starszych rodzic może poprosić dziecko ,aby dotknęło językiem do brody, do nosa- jeśli ma z tym duży problem a końcówka języka przybiera kształt serca zamiast owalu ,to może podejrzewać ,że wędzidełko jest skrócone.
Kiedy podcinać a kiedy ćwiczyć?
Decyzja o podcięciu wędzidełka powinna być poprzedzona konsultacją logopedyczną. Logopeda oceni, czy i w jakim stopniu skrócone wędzidełko będzie miało wpływ na prawidłowy rozwój mowy oraz konsultacją lekarską( laryngolog, foniatra lub chirurg ),na której lekarz oceni budowę, ruchomość języka i wędzidełka . Następnie dobierze odpowiednią metodę podcięcia skróconego wędzidełka. Warto pamiętać, że jest to zabieg bezbolesny, wykonywany w znieczuleniu miejscowym i trwa kilka minut.
W przypadku nieznacznego skrócenia wędzidełka można próbować wyćwiczyć mięśnie języka. Ćwiczenia nie spowodują, że wędzidełko rozciągnie się , wydłuży. Można jedynie nieco poprawić ruchomość samego języka ,ale nie osiągnie on pełnej sprawności. Dlatego w większości przypadków zalecane jest jak najwcześniejsze podcięcie. Sam zabieg podcięcia czyli frenotomii nie usprawni języka. Trzeba wykonywać ćwiczenia, które powinno rozpocząć się po 3 dniach od wykonania zabiegu.
Propozycje ćwiczeń języka ( jama ustna powinna być otwarta ):
– unoszenie przez dziecko języka do podniebienia i opuszczanie na dno jamy ustnej
– dziecko liże językiem podniebienie
– szybko dotyka i odrywa czubek języka od różnych miejsc na podniebieniu
– kręci językiem na dnie jamy ustnej
– dotyka czubkiem języka dolnych i górnych zębów
– podwija przód języka za dolnymi zębami i wywija za górnymi zębami
– unosi szeroki język do górnego wałka dziąsłowego
– zlizuje krem z górnych dziąseł
– naśladuje ssanie cukierka
– dziecko kląska jak konik
– unosi język do górnego wałka dziąsłowego i wypowiada ttt wolno a następnie szybko
– unosi język do górnego wałka dziąsłowego i wypowiada ddd wolno a następnie szybko
– unosi język do górnego wałka dziąsłowego i wypowiada td oraz tdn
– wypycha językiem policzki
– mlaska językiem.
opracowała : logopeda Irena Pacześna
Bibliografia :
- Otolaryngologia dziecięca, red. Kossakowska E. W-wa 1994
- Gruba J. Lampart-Busse M. ‘’Wybrane zagadnienia logopedyczne cz.IV J, L, R, Gliwice 2005