Złoszczenie się i umiejętność rozładowywania złości bez szkody dla innych jest bezcenną umiejętnością. Jeśli nie posiądą jej dorośli, to nie naucza jej swoich dzieci. Dzieci już w przedszkolu skutecznie stosują takie formy agresji jak: bicie, krzyki, wulgaryzmy, przezywanie, niszczenie przedmiotów, obmawianie, arogancja, wykluczanie innych dzieci z grupy, buntowanie się przeciwko poleceniom dorosłych. Każde zachowanie agresywne ma swoje przyczyny i aby skutecznie mu przeciwdziałać należy przyjrzeć się skąd to zachowanie może się brać.
Czym może być agresja:
– reakcją na frustrację;
– gdy dziecko nie jest w stanie zaspokoić ważnych dla siebie potrzeb;
– wyrazem gniewu i obroną swojej własności (mój kolega, moja mama, mój samochód);
– konsekwencją wczesnodziecięcych przeżyć, np. bicia, ostrego karania, a także błędów wychowawczych dorosłych, np. nagradzanie za agresję, bo trzeba walczyć o swoje itp.;
– reakcją wyuczoną – dziecko uczy się agresji poprzez naśladowanie innych, ważnych dla niego osób;
– reakcją obronną na zagrożenie (obok ucieczki). Zagrożenie może być fizyczne, np. hałas, gorąco, tłok, inna agresja; lub psychologiczne: wyśmianie, upokorzenie, poczucie niesprawiedliwości;
– agresja dla samej agresji, celem jest zadanie bólu lub cierpienia sobie lub innym, wyrządzenie szkody;
– agresja „na niby”- zaspokojenie potrzeby zabawy, ustalenie ról do odegrania, np. różne walki, polowania, pojedynki. W tego typu zabawie dzieci widzą swoje niszczycielskie możliwości, uświadamiają sobie swoje uczucia, przeżywają je w bezpiecznej formie, nikogo nie ranią, a tylko próbują swoich sił.
Dziecko przejawiające agresywne zachowania to często takie dziecko, które woła o pomoc. Jego sytuacja jest trudna, nie potrafi uporać się ze swoimi emocjami, ponieważ nie rozumie ich i nie kontroluje. Dorosły powinien pomóc dziecku w zrozumieniu tych emocji, powinien je nazwać i wytłumaczyć, że każdy ma prawo się złościć, czuć gniew, lęk czy zazdrość. Uczucia pojawiają się niezależnie od nas, jednak okazywanie ich, nie wyrządzając szkody sobie i innym jest umiejętnością, która jest niezwykle ważna przez całe nasze życie. Jeśli dorosły jest tego świadomy i potrafi uczyć tego swoje dziecko, jest na właściwej drodze. Jeśli sam ma problemy z panowaniem nad swoimi uczuciami, powinien szukać wsparcia specjalisty (psychologa, terapeuty, pedagoga).
Zachowania po stronie rodzica:
– rodzicielska miłość, akceptacja, rozsądna kontrola i konsekwencja obu rodziców,
– wskazywanie możliwości twórczego rozładowania frustracji – ciekawe formy spędzania czasu wolnego,
– opanowana, przyjazna komunikacja werbalna i niewerbalna,
– powstrzymywanie się od zachowań agresywnych – unikanie wyzwisk, kłamstwa, niekonsekwencji,
– kształtowanie wrażliwości i empatii – „Myślę, że wiem, co masz na myśli”, „ Rozumiem, że możesz czuć się w ten sposób” itp.,
– uświadamianie, że wszyscy mają równe prawa,
– konsekwentne, cierpliwe i przyjazne ponawianie koniecznych zakazów,
– dokładne opisywanie, czego dziecko nie może zrobić i jak nie powinno postępować (często zdarzają się ogólniki „nie wolno”, „nie rób tak”),
– zakazywanie oglądania agresywnych filmów, bajek – poświęcanie dłuższego czasu na rozmowę z dzieckiem, wspólnie z nim dobieranie programów TV i wspólna rozmowa z dzieckiem o przesłaniu takiego programu,
– pokazywanie dziecku, że rozumiemy jego uczucia: „Rozumiem, że zdenerwowało Cię zachowanie kolegi, ale nie pozwolę, byś go uderzył!”,
– konsekwencje wprowadzajmy dopiero wtedy, gdy zarówno my, jak i dziecko jesteśmy spokojni – w ten sposób dziecko dostaje komunikat, że to jego zachowanie jest dyscyplinowane, a nie jego emocje,
– nagradzanie za najdrobniejsze sukcesy dziecka wspólnie spędzonym czasem, pochwałą, np.: „Jesteś mistrzem w sprzątaniu zabawek!”.
W niektórych przypadkach dziecko może potrzebować fizycznego odreagowania złości. Można mu to zapewnić na kilka sposobów, proponując:
alternatywne sposoby i formy rozładowania złości, np.:
– rysowanie; zgniecenie kartki papieru i wyrzucenie jej;
– darcie kartki papieru na małe kawałeczki;
– aktywność ruchowa, np. wojna na kulki, bieganie, skakanie , rzucanie piłką do kosza;
– robienie śmiesznych min;
– prośba o pomoc – aby odwrócić uwagę dziecka i skierować ją na pozytywne emocje;
– ludzik złości, któremu można powiedzieć o swoim zdenerwowaniu;
– ustawienie obok siebie tabliczek nastroju, np. z błyskawicą oznaczającą „uwaga, jestem zły”;
sposoby dla dziecka na wyciszenie się:
– liczenie do 10;
– pomyślenie o czymś przyjemnym;
– kilka głębokich oddechów;
– zrobienie czegoś przyjemnego;
– spokojna muzyka;
– spacer;
– mówienie o swoich uczuciach;
– techniki relaksacyjne
WAŻNE!
Zawsze musimy pamiętać, że to my jesteśmy wzorami zachowań dla swoich dzieci. Jeśli sami często krzyczymy, wywołujemy awantury, używamy niecenzuralnych słów, a potem karzemy dziecko za to, co sami robimy, utrwalamy wzorzec agresji u naszych dzieci. Cokolwiek się wydarzy, absolutnie nie wolno oddać dziecku uderzenia. Jeśli ty wykorzystasz „argument siłowy” przeciwko dziecku, ono odbierze to jako przyzwolenie na takie zachowania. Skoro mówisz „nie wolno bić”, to zdanie odnosi się również do ciebie.
Źródło: Akademii Zdrowego Przedszkolaka